Batman Medical Park Hastanesi İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı Dr. Fadıl Edebali gıda zehirlenmesi ile ilgili açıklamada yaparak, gıda zehirlenmesinde yapılacak uyarıları sıraladı.

Gıda zehirlenmesi, ölümcül olabilen çok önemli ve özellikle sıcak mevsimlerde veya çok sıcak iklimlere sahip yörelerde yaygın bir hastalıktır. Gıda zehirlenmesi, bakteriler veya toksinlerle bozulmuş yiyecek veya içeceklerle meydana gelir. Gıdaya bakarak zehirli olduğu çoğu kez fark edilemez. Çünkü görüntü, koku ve hatta tatta herhangi bir değişiklik meydana gelmemiş olabilir. Besin zehirlenmesi toplu yerde yenildiğinde çok kişide bir anda kendini gösterir. Besin zehirlenmelerine yol açan bakteriler tozda, toprakta, çiğ gıdalarda, sebzeler ve meyvelerde çok yaygın olarak bulunur. Güneş ışığı olmayan yerler, nemli ve sıcak ortamlar bakterilerin üremesi için uygun ortamlardır. Gıda zehirlenmesi; portür insan (özellikle aşçılar), hayvan (böcek, sinek, haşere, bit, kene) ve çevre (mikrop bulaşmış besinler, tozlu, nemli ve sıcak ortam) olmak üzere üç yoldan bulaşır.

 

GIDA ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ

 

Her besin zehirlenmesi ile belirtilerin ortaya çıkma süreleri farklıdır. Bu süre 30 dak ile bir hafta arasında değişir. Genellikle 1-2 gün içinde kendini gösterir.

 

En çok görülen belirtiler, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishaldir. Bakteri veya toksinin yaptığı enfeksiyon ve ishale bağlı olarak yüksek ateş, üşüme, kas ağrısı, halsizlik, sıvı kaybı, başdönmesi, tansiyon düşüklüğü, ağız kuruması ve iştahsızlık görülmektedir.

 

GIDA ZEHİRLENMESİ NEDENLERİ

 

İyi pişirilmemiş gıdalara temas veya yenmesiyle meydana gelir. Bu nedenle yemekten önce ve sonra el yıkanması çok önem arzeder. En çok çiğ kümes hayvanlarında, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerde, kırmızı ette ve arıtılmamış sudan kaynaklanır. En çok sorumlu tutulan toksin ve mikroorganizmalar ; Kamfilobakter, E.coli, Salmonella (tifo), Şigella ve Klostridyadır. Gıdalarda toksin oluşturan ise en yaygın Staphylococ, en tehlikelisi de Botulizm’dir.

 

TANI

 

Doktor tarafından alınan öykü ve yapılan fizik muayene dışında dışkı, kan örneği ve idrar örneği yanı sıra gerekli görülürse batın usg ve röntgen çekilerek tanı konur. 

 

TEDAVİ

 

Genellikle kendiliğinden geçebilir. Ancak şikayetler ağır seyreder ve uzun süre devam ederse, zehirlenen özellikle bebek veya yaşlı ise beklemeden doktora başvurulmalıdır. Bulantı veya kusma varsa hiçbir şey yenilip içilmemelidir. Sıvı kaybı nedeniyle serum ve bakteriyel düşünülürse uygun antibiyotik başlanabilir. Kötü amaçlı, intihar amacıyla hap, zehir vb alınmışsa alınan yabancı madde yakıcı bir madde değilse burundan nazogastrik tüple girilerek mide yıkanabilir. Psikiyatriden destek alınabilir. Mantar gibi organ yetmezliği ve sinirleri etkileyen bir gıda ile zehirlenmiş ise yatırılarak tedavi ve hemodiyaliz bile gerektirebilir.

 

KORUNMA

 

** Tedaviden ziyade korunmak daha önemlidir. Evi sık sık temizlemektense kirletilmemesi gibi.

 

Besin satın alımında ve tüketiminde sağlıklı olmasına ve temizliğine özen gösterilmeli.

 

** Özellikle besin son kullanım tarihine ve saklama koşullarına dikkat edilmeli,

 

** Tarım ve Köy işleri Bakanlığın üretim izni olup olmadığına bakılmalı,

 

** Pastörize edilmemiş çiğ süt ve süt ürünlerden yapılan gıdalardan uzak durulmalı.

 

** Yumurtalar iyice yıkanmalı, kırık yumurtalar tüketilmemeli.

 

** Konserveler satın alınırken alt-üst kapaklarda şişkin olmamasına özen gösterilmeli.

 

** İçme sulara güvenilmiyorsa kayanatılarak içilmeli.

 

** Özellikle sıcak mevsimlerde dışarda açıkta satılan gıda ürünleri alınmamalı. Çiğ yenecek sebze ve meyveler, pişirilecek taze sebzeler ve kuru meyveler, balık ve yumurta iyice yıkanmalıdır.

 

** Kuru tahıl-baklagiller nemsiz ortamlarda 18-22 °C de saklanmalı.

 

** Sebze ve meyveler iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir. Yıkanırken deterjan benzeri kimyasal maddeler kullanılmamalı

 

** Dondurulmuş besinler, buzdolabı sıcaklığında bekletilerek veya mikrodalga fırında çözdürülerek kullanılmalı, oda sıcaklığında bekletilerek veya kalorifer- soba üstüne bırakılarak çözdürülmemeli.

 

** Yemekler günlük yapılmalı, artan yemekler varsa buzdobında saklanarak en fazla bir kez ısıtılmalı.

 

** Kırmızı et, tavuk, balık, süt ve süt ürünleri gibi kolay bozulabilen pişmiş yemekler oda sıcaklığında 1 saatten fazla bekletilmemelidir. Kıyma ve sakatatlar kısa sürede tüketilmelidir. Etler hemen tüketilmeyecekse buzlukta 1 hafta, derin dondurucuda 3-4 ay saklanabilir.

 

** Tuvalet sonrası el temizliğine çok özen gösterilmelidir. Mutlaka Suya sabuna dokun sloganıyla sabunla yıkanmalı. Yemekten önce ve sonra eller yıkanmalı.

 

** Temizlikte kullanılan bezler ve süngerler mikrop taşıyıcı araçlar olması nedeniyle, her kullanım sonrası yıkanmalı.  Sıkılmadan ıslak halde bırakılmamalıdır.

 

** Pişirme sırasında besinin dış kısımdaki mikroorganizmaların hepsi ölür, fakat iç kısımdakilerin hepsi ölmez, bu nedenle etler büyük parça halinde pişirilmemeli. Küçük parçalar halinde pişirilmeli.

 

** Mutfakta kullanılan çöp kutuları kapaklı ve saklı bir ortamda bulundurulmalı, çöpler uzun süre evde bekletilmemeli. “