Çağımızın en sık görülen hastalığı… Halk arasında Şeker Hastalığı olarak bildiğimiz Diabetes Mellitus (DM), kan şekerimizin kullanılmasını düzenleyen insülin hormonunun salgısının yetersiz olması veya eksikliği sonucunda hiperglisemi (yüksek şeker) ile karakterize olan karbonhidrat, yağ, protein metabolizması hastalığıdır.

Diyabet elbette ki son yıllarda ortay çıkan bir hastalık değil. İki bin yıldan beri bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Eski Mısır’da çok idrara çıkma olarak bildirilen diyabet İbn-i Sina’dan tutun da adını bilmediğimiz birçok bilim insanı tarafından araştırılmış, tanımlamalar yapılmış çözüm yolları aranmıştır. Diyabet ve tedavisi ile ilgili çalışmalar hala sürmektedir. Biz de diyabet neden olur, sonuçları- komplikasyonları nelerdir, beslenme tedavisinde neler yapılmalıdır konuşalım biraz.

Neden Diyabet Oldum?

İnsülin eksikliği ve direnci en temel etkendir. Kalıtım, şişmanlık, gebelik, uzun süre ilaç kullanımı (diüretik, kortikosteroid..), enfeksiyonlar, fiziksel ve psikolojik travmalar, bazı pankreas hastalıkları da diyabetin ortaya çıkmasını kolaylaştırmaktadır.

Şişmanlık birçok sağlık probleminde olduğu gibi diyabette de karşımıza çıkıyor. Şişman kişilerdeki insülinin etkisi normal kişilerdeki gibi olmaz. Özellikle abdominal obezite dediğimiz karın bölgesinde yağlanmanın fazla olduğu durumda yağ hücrelerinin aktivitesi çok yoğundur. İnsülin karın bölgesindeki yağ hücrelerinin yoğun aktivitesi karşısında yetersiz kalır ve vücutta insülin üretimi artar. Bu da bizi insülin direnci dediğimiz hiç istemediğimiz bir sonuca götürür ki bu durumda glikoz hücre içine alınamaz ve kanda seviyeleri artar, kan şekerimiz yükselir ve diyabetle tanışmış oluruz.

Sık sık idrara çıkıyorsanız, ağız kuruluğunuz var ve susuzluğunuz dinmiyorsa, açlık hissiniz artmış çok yiyorsanız, sürekli yorgunsanız, cildinizde oluşan yaralar geç iyileşiyorsa, sık sık enfeksiyon kapıyorsanız, el-ayaklarınızda karıncalanma ve uyuşma varsa kan değerlerinize baktırmanız faydanıza olacaktır.

Diyabetin Komplikasyonları

Nefropati dediğimiz son dönem böbrek yetmezliği, retinopati dediğimiz körlüğe kadar giden durum, nöropati dediğimiz sinir lifleri hasarı, kabızlık, safra taşı oluşumu, ateroskleroz dediğimiz damar fonksiyonlarında bozulma, diyabetik ayak, idrar yolu enfeksiyonları ve özellikle ayaklarda yaralar diyabetin komplikasyonları, sonuçlarıdır.

Beslenme Tedavisi

Diyabetiklerin %80 i obez bireylerdir ve orta düzeyde bir ağırlık kaybının insülin direncinde iyileşme gösterdiği bilinmektedir. Bu yüzden fiziksel aktiviteyi arttırıp diyetisyen kontrolünde sağlıklı bir beslenme programına sadık kalmalıyız.

Diyetinizin karbonhidrat içeriği önemlidir. Karbonhidratın rafine edilmemiş olması tercihimizdir. İnsülin kullanıyorsanız diyetisyeniniz öğünlerde almanız gereken karbonhidratı beslenme programınızı oluştururken ayarlamış olacaktır. Karbonhidrat içeriğinin yanı sıra posa da önemli bir öğedir. Çünkü posadan zengin besinlerin enerji yoğunlukları düşük midede oluşturdukları hacim fazladır. Böylece düşük enerjili bir diyet uyguluyorsanız diyetinizin kullanılabilirliğini arttırmış olursunuz. Posa kaynağı olarak her gün sebze-meyve, kepek (yulaf, buğday), kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri ve kuru baklagiller tüketebilirsiniz.

Öğün sayısının 6 ya çıkarılması yani az az sık sık yemek az da olsa salgılanan bir insülin varsa durumu olumlu etkileyecektir. Eğer insülin kullanıyorsanız ara öğünlerinizde kan şekerinizin daha yavaş yükselmesi için proteinli gıdalar tercih etmelisiniz. Ancak böbrek fonksiyonlarınızda bir bozulma varsa protein alımında dikkatli olmalısınız.

Diyabet önlem alınmazsa ciddi komplikasyonlara yol açan (hatta ölüme) söylendiğinin aksine hiçte şeker olmayan bir hastalıktır. Kendinizi gözlemleyin ve belirtiler varsa kan değerlerinize baktırın. Diyabet tanısı aldıktan sonra diyetisyeninizden beslenme programınızı isteyin ve programınıza sadık kalın.

Kendinize iyi davranın, sağlıkla kalın…